APARAT SZPARKOWY

wytwór skórki części nadziemnych roślin wyższych, służy do wymiany gazowej i transpiracji. Zbudowany jest z dwóch komórek szparkowych o nierównomiernie zgrubiałych ścianach komórkowych, komórek przyszparkowych i szparki - przestworu międzykomórkowego występującego między nimi. Stopień otwarcia aparatu szparkowego zależy od turgoru komórek szparkowych i przyszparkowych, wysoki turgor - szparka otwarta, niski - zamknięta.

Komórki szparkowe mają grubsze ściany wokół szparki. W ich wnętrzu występuje duże ciśnienie osmotyczne, ponieważ dzięki działalności chloroplastów tworzy się tam cukier. Komórki te pobierają intensywnie wodę i wówczas wyginają się na zewnątrz (tam, gdzie ściany są cieńsze), co powoduje otwarcie szparki. Jeśli w środowisku brakuje wody - komórki wiotczeją i szparki się zamykają. W ten sposób roślina ogranicza swoje parowanie (poprzez szparki) i broni się przed suszą. Jeśli natomiast wody jest dużo - szparki otwierają się i następuje parowanie.

Przez szparki zachodzi również wymiana gazowa (O₂ i CO₂), potrzebna do oddychania i fotosyntezy. Dlatego też rośliny przez długi okres pozbawione wody giną.

Rozmieszczenie szparek u różnych roślin:

- rośliny dwuliścienne lądowe mają szparki na spodniej stronie liścia;

- rośliny jednoliścienne lądowe mają szparki po obu stronach blaszki liściowej, np. trawy, gdyż ich liście rosną pionowo do góry i obie ich strony mają podobne warunki;

- rośliny, których liście pływają po wodzie, mają aparaty szparkowe na ich górnej stronie;

rośliny iglaste mają aparaty szparkowe na całej powierzchni igły. Są one jednak zagłębione w skórce, co utrudnia parowanie i jest przystosowaniem do okresowych braków wody.

Aparat szparkowy w skórce liścia