Sen symbolizuje życie, świat, tajemnice życia, słodycz życia, życie duszy, przypomnienie, śmierć, przemijanie, wodę, ogień, kąpiel, świętość, dar nieba, brata, lekarza duszy, przeszłość, wieczność, tajemnicę, czary, proroctwo, nadzieję, wróżby, marność, ułudę, oszustwo.
SEN - DOWÓD HARMONII I ŁADU: Patriarcha Jakub zobaczył we śnie drabinę, sięgającą do nieba, po której wstępowali aniołowie. Sen ten ukazywał świat jako zhierarchizowaną całość, nad którą czuwa Bóg.
SEN - WRÓŻBA: Sny faraona wyjaśnia Józef, który przepowiada na jego podstawie przyszłość: czasy dostatku i czasy ubóstwa, które czekają królestwo faraona.
SEN - OSTRZEŻENIE: Anioł pojawił się we śnie św. Józefowi i nakazał mu, aby wraz z Maryją i Jezusem uciekł do Egiptu, gdyż król Herod rozkazał zabić nowo narodzone dzieci.
Żona Piłata ostrzegła go, aby nie stawiał przed sądem Jezusa, ponieważ we śnie wiele cierpiała z jego powodu.
SEN - BRAT ŚMIERCI: Mitologiczny bóg snu, Hypnos, był bratem bożka śmierci Tanatosa. Grecy wierzyli, że sen to uczenie się śmierci.
SEN ZŁOWRÓŻBNY: Takie sny miały mitologiczne królowe, których synowie mieli przynieść zagładę państwom:
SEN - PŁASZCZYZNA KONTAKTU WŁADCY ZIEMSKIEGIO Z WŁADCĄ NIEBA - BOGIEM: Bóg kontaktuje się z Karolem Wielkim, zsyłając mu sny-wizje. W nich przekazuje mu swoje polecenia, zadania, ostrzega przed tragicznymi wydarzeniami, pociesza, dodaje odwagi.
SEN - ZNAK NIEWINNOŚCI, BRAK SNU - OZNAKA WYRZUTÓW SUMIENIA: Makbet, zabijając śpiącego króla Duncana, zabił tym samym niewinny sen, a więc za karę sam odtąd nie może zasnąć. W podjęciu ostatecznej decyzji pomogła Makbetowi żona, wspierając jego męstwo, okrucieństwo, bezwzględność i pragnienie władzy. Przeszkodami były sumienie i wyobraźnia, która podsuwała mu wizje krwawego sztyletu, zwróconego doń rękojeścią, a także przekonanie, że już nigdy nie zaśnie, nie zazna spokoju (tajemniczy głos wołający: "Nie zaśniesz już więcej!" i "Nie zaśniesz, nie zaśniesz już więcej!/ Glamis sen zabił, dlatego też Kawdor/ Nie zaśnie; Makbet nigdy już nie zaśnie" (Akt II scena 2). To ważny moment w utworze. Sen symbolizuje, między innymi, odpoczynek umysłu, uspokojenie. Po dokonanym morderstwie Makbet nigdy już nie będzie spokojny, wyrzuty sumienia nie pozwolą mu zasnąć.
SEN - NAUCZYCIEL UMIERANIA: Sen uczy człowieka sztuki umierania. W czasie snu dusza odrywa się od ciała i wędruje w przestrzeni kosmicznej, przygląda się ciałom niebieskim. Natomiast ciało w tym czasie odpoczywa.
"Śnie, który uczysz umierać człowieka
I okazujesz smak przyszłego wieka...".
Sen symbolizuje stan wolności duszy.
SEN - MIEJSCE SPOTKANIA: W ostatnim trenie poeta wspomina swój sen. We śnie przyszła do niego dawno zmarła matka z Urszulką na rękach. Matka pocieszyła syna, mówiąc, że Urszulka poprzez swoją przedwczesną śmierć uniknęła wielu cierpień ziemskich. Przykazała też synowi, aby swoje cierpienie znosił z godnością, jak przystało na humanistę: "Ludzkie przygody ludzkie noś!...".
SEN - ZNAK ULOTNOŚCI: Poeta uważa, że zarówno śmierć jak i życie są snem. Śmierć to sen głęboki, w którym pogrążeni są umarli, dawni książęta i wodzowie. Sen w życiu człowieka jest natomiast zwiastunem śmierci.
SEN - WRÓŻBA: Wróżebny sen córki Tuhana, władcy miasta Świteź. Księżniczka we śnie zobaczyła anioła, który obiecał jej, że obroni samotne kobiety, podczas gdy Tuhan wraz z rycerzami pośpieszy na pomoc Mendogowi:
"Bóg nas obroni: dziś nad miastem we śnie
Widziałam jego anioła".
SEN PROROCZY: Sen Ewy (scena IV), poprzedzony modlitwą za Konrada. Sen młodej niewinnej dziewczyny jest piękny, czysty, niewinny, pogodny. We śnie widzi Matkę Boską z Jezusem wśród pięknych kwiatów.
SEN - MĘKA: Sen Senatora (scena VI) - Sen Nowosilcowa (zesłany przez diabły) ukazuje człowieka, będącego pod władzą carskiego despotyzmu. Największym marzeniem i szczęściem Senatora jest łaska carska, a nieszczęściem - fakt, że "wypadł z łaski". Sen ten, będący odbiciem myśli Senatora, nie przynosi mu wypoczynku, przeciwnie - bardzo go męczy.
SEN - ZNAK WEWNĘTRZNYCH UPRZEDZEŃ, ANTYPATII: Sen Izabeli Łęckiej, w którym widzi Wokulskiego jako człowieka-potwora o wielkich, czerwonych dłoniach. Człowiek ten podporządkowuje sobie jej ojca, a potem ją samą. Sen ten odzwierciedla lęk Izabeli przed Wokulskim, człowiekiem majętnym i wpływowym.
SEN ZŁOWRÓŻBNY: Sen młodego robotnika Marcysia (uderzenie pioruna) był zapowiedzią jego tragicznej śmierci, która nastąpiła podczas pracy w fabryce.
SEN - ZNAK AUTENTYCZNYCH UCZUĆ, MYŚLI, PLANÓW: Akt II sztuki, w którym pojawiają się "Osoby dramatu", utrzymany jest w konwencji snu, zgodnie ze słowami Chochoła:
"Co się w duszy komu gra,
Co kto w swoich widzi snach...".
SEN - MĘKA, SEN - POTWIERDZENIE ISTNIENIA ZŁA: Chłop Bajdała we śnie walczył ze zmorą senną - Dusiołkiem. Dusiołek to uosobienie lęków i obaw, które dręczą człowieka. Po przebudzeniu Bajdała ma pretensje do Boga, pyta: "dlaczego stworzyłeś takiego Dusiołka?".
SEN - ODBICIE JAWY: Sen Nikanora Iwanowicza Bosego, zamkniętego w klinice psychiatrycznej, jest odbiciem rzeczywistości radzieckiej. Jest to sen o teatrze, w którym aktorami są ludzie posądzeni o handel obcą walutą. Aktor prowadzący spektakle przesłuchuje ich jak milicjant na śledztwie.
SEN - PŁASZCZYZNA AKCJI: Sen Iwana Bezdomnego to kolejne rozdziały powieści Mistrza.
SEN - MIEJSCE SPOTKANIA ZMARŁYCH Z ŻYWYMI: Sen sąsiadki Anny Strońskiej (koleżanki Marka Edelmana), mieszkającej na warszawskim osiedlu "Za Żelazną Bramą" (w miejscu, gdzie dawniej znajdowało się getto żydowskie).
Kobieta ta widzi we śnie pokój, który nie jest jej pokojem; stare meble, piec... Do pokoju wchodzi dziewczyna - Żydówka. Mówi, że chce zobaczyć, jak tu teraz jest. I wyskakuje z czwartego piętra, podobnie jak Żydzi podczas powstania w getcie, gdy Stroop rozkazał podpalić domy.