ORZĘSKI

najbardziej wyspecjalizowany typ pierwotniaków. Komórki są stosunkowo duże i zawsze posiadają rzęski oraz przynajmniej dwa jądra: małe - mikronukleus i duże - makronukleus. Mikronukleus odpowiada za przekazywanie informacji genetycznej komórkom potomnym i jest diploidalne. Makronukleus jest poliploidalne i jego główną funkcją jest zawiadywanie metabolizmem komórki (= organizmu). Powierzchnia ciała jest bardzo skomplikowana, zawiera liczne pęcherzyki i regularnie rozmieszczone ciałka podstawowe rzęsek. Pobieranie substancji pokarmowych odbywa się w specjalnym miejscu - cytostomie, a usuwanie nieprzyswajalnych resztek - w cytopyge. Trawienie odbywa się w wytwarzanych na terenie cytoplazmy wodniczkach pokarmowych. Wśród orzęsków spotyka się formy pływające dzięki skoordynowanym ruchom rzęsek, np. pantofelek, pełzające po dnie, np. małżynek lub osiadłe, np. wirczyk, stentor (rzęski wykorzystują do naganiania pokarmu). Rozmnażanie zachodzi przez podział poprzeczny (mikronukleus dzieli się mitotycznie, makronukleus - amitotycznie), a co jakiś czas ma miejsce skomplikowany proces płciowy (koniugacja), dzięki któremu zachodzi wymiana części materiału genetycznego między koniugującymi orzęskami rekombinacja. Wśród orzęsków są formy wolno żyjące - saprofityczne i drapieżne, a także formy symbiotyczne (np. w przedżołądku przeżuwaczy) oraz pasożytnicze. pantofelek.