Otwarty rynek pracy umożliwia znalezienie zatrudnienia zarówno przez osoby zdrowe,jak i niepełnosprawne.Każdy pracownik traktowany jest w ten sam sposób, nikt nie jest dyskryminowany ze względu na stan zdrowia.Osoby zatrudnione wykonują obowiązki na takich samych zasadach i otrzymują odpowiednie wynagrodzenie.Bez względu na orzeczoną lub nieorzeczoną niepełnosprawność, na otwartym rynku pracy każdy ma dostęp do miejsc zatrudnienia.Pracodawca zatrudnia osoby zdrowe oraz niepełnosprawne na równorzędne stanowiska.Oto przykładowe cechy otwartego rynku pracy:

  1. zatrudnia się pracowników na podstawie posiadanych kompetencji zawodowych oraz kwalifikacji do pracy w zawodzie;
  2. osoby zatrudnione wykonują swoją pracę w takich samych warunkach oraz na takich samych zasadach, niezależnie od posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności lub jego braku, np. podstawą zatrudnienia jest umowa o pracę, bez stosowania wobec niepełnosprawnych umów cywilnoprawnych;
  3. pracownicy mają taki sam zakres obowiązków oraz uprawnień pracowniczych.

Otwarty rynek pracy umożliwia:

  1. aktywizowanie niepełnosprawnych do pracyoraz udział w życiu społecznym i zawodowym;
  2. integrację różnych grup społecznych– dzięki zatrudnianiu zarówno zdrowych,jak i niepełnosprawnych osób możliwe jest poznawanie potrzeb różnych pracowników,wczuwanie się w ich sytuację oraz docenianie pracy i ambicji osób z niepełnosprawnością;
  3. aktywny rozwój zawodowy i awansosób niepełnosprawnych – wszyscy pracownicy mają takie same możliwości i ścieżki rozwoju;
  4. otrzymanie wyższego wynagrodzenia przez pracowników z niepełnosprawnością – mogą wykonywać pracę dostępną dla większości osób,nie są dyskryminowani na tle finansowym;
  5. większy wybór pracyoraz możliwości zawodowe.

Obowiązkiem pracodawcy jest przestrzeganie przepisów Kodeksu pracy m.in.:

  1. udzielanie osobom z niepełnosprawnością urlopu wypoczynkowego w wydłużonym wymiarze– niepełnosprawnym pracownikom przysługuje dodatkowe 10 dni płatnego urlopu;
  2. skrócenie czasu pracypracowników z niepełnosprawnością znaczną oraz umiarkowaną – tygodniowy wymiar czasu pracy nie może przekroczyć 35 godzin,a w ciągu dnia 7 godzin;
  3. zakaz zlecania pracy w godzinach nocnych zatrudnionym niepełnosprawnym;
  4. pracownik z orzeczoną niepełnosprawnością nie może zostać zmuszony do dłuższego czasu pracy.O wykonywaniu obowiązków w godzinach nadliczbowych decyduje osoba zatrudniona;
  5. dostosowanie zakładu oraz stanowiska pracy do potrzeb pracowników niepełnosprawnych – to m.in. przystosowanie toalet dla osób niepełnosprawnych, odpowiednia wysokość biurka dla pracownika biurowego,który porusza się na wózku inwalidzkim, windy oraz poręcze pomagające w poruszaniu się;
  6. udzielenie dodatkowych 21 dni wolnych w ciągu roku kalendarzowego– niepełnosprawny pracownik ma prawo do pełnopłatnych dni wolnych, które może wykorzystać na wykonanie badań lekarskich lub udział w turnusie rehabilitacyjnym;
  7. prawo do odmowy udziału w delegacji- jeśli pracownik niepełnosprawny ma problemy ze zdrowiem i/lub poruszaniem się.

Decyzja nie może mieć wpływu na zwolnienie osoby zatrudnionej.

Nie ma praktycznie żadnych przeciwwskazań, aby osoba niepełnosprawna mogła podjąć pracę na otwartym rynku pracy.Zatrudniona osoba z niepełnosprawnością ma do wykonania te same zadania, jak w pełni sprawni pracownicy.Ma podobny zakres obowiązków i korzysta dokładnie z tych samych możliwości rozwoju zawodowego.Nie oznacza to jednak,że stanowisko w danym zakładzie pracy musi wyglądać identycznie, jak wszystkie te, które się tam znajdują.Powinno ono bowiem być dostosowane do indywidualnych potrzeb osób z orzeczonym stopniem niepełnosprawności,co z kolei daje im możliwość bycia konkurencyjnymi wobec współpracowników.

Osoby posiadające kwalifikacje,umiejętności,wykształcenie chętniej szukają pracy na otwartym rynku. Zależy im bowiem na takim samym traktowaniu,a także na możliwościach,jakie daje na przykład praca w korporacji czy międzynarodowej firmie.Dla pracodawcy z otwartego rynku pracy liczą się głównie umiejętności,kwalifikacje,doświadczenie,czy wreszcie cechy charakteru lub osobowości danego kandydata, aniżeli zaświadczenie o stopniu niepełnosprawności.Na otwartym rynku pracy można również spotkać się z inną formą zatrudnienia,tak zwanym zatrudnieniem wspomaganym.Stosuje się je w szczególności w odniesieniu do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub niepełnosprawnością sprzężoną.Polega ono na zatrudnieniu dodatkowej osoby, pełniącej rolę zawodowego asystenta lub instruktora wspomagającego, który pomaga osobie z niepełnosprawnością przystosować się do pełnienia powierzonych jej obowiązków. Asystent dokłada także starań, by osoba z niepełnosprawnością dobrze poznała otaczające ją środowisko, przełamała lęki i obawy, sprawnie przeszła proces integracji zawodowo-społecznej. Pracodawca, który spełnia warunki zatrudnienia osoby niepełnosprawnej, może liczyć na dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dofinansowaniu podlegają wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych, jeśli te osoby widnieją w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych PFRON.

Sytuacja osób niepełnosprawnych na rynku pracy jest generalnie gorsza niż osób bez niepełnosprawności.Poniekąd wynika to z ich zdecydowanie mniejszej aktywności w poszukiwaniu zatrudnienia, problemów z wszechobecnymi barierami architektonicznymi i w komunikowaniu się. Problemem dla pracodawców jest ich większa absencja chorobowa, zmniejszona elastyczność w zakresie kształtowania czasu pracy i fizycznych oraz intelektualnych możliwości jej wykonywania. Również barierą w zatrudnianiu osób z niepełnosprawnością mogą być przysługujące tym osobom wcześniej wspomniane przywileje pracownicze. Dlatego też stworzono system rekompensat finansowych przysługujących pracodawcom w związku z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Głównymi instrumentami finansowymi, mającymi stymulować pracodawców do zatrudniania takich osób, są dotacje na pokrycie kosztów płacowych pracowników niepełnosprawnych oraz stosowanie kar pieniężnych w przypadku niespełnienia obowiązku osiągania minimalnego odsetka zatrudnienia osób niepełnosprawnych w stosunku do całej załogi .

  

Bibliografia: 

1.Kurzynowski A., Identyfikacja barier w dostępie osób niepełnosprawnych do zatrudnienia na otwartym rynku pracy. SYGNATURA – 2236.

2.Informator. Przewodnik osoby niepełnosprawnej, wydanie IV, XII2009. SYGNATURA – 5630.

3.Praca zbiorowa, Aktualne problemy życia i pracy osób niepełnosprawnych w Polsce, SYGNATURA– 3370.

4.Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Ekonomia, praca zbiorowa pod redakcją  Jerzy Sokołowski Grażyna Węgrzyn Magdalena Rękas