Język francuski należy do grupy języków Indoeuropejskich; dokładniej, jest to język romański, czyli wywodzi się z łaciny. Oczywiście mówiony francuski dzisiaj nie pojawił się od razu, ale jest wynikiem tysiącleci używania w mowie i piśmie, z rewitalizowanym nowym słownictwem i zmieniającą się gramatyką.Więc co właściwie sprawia, że francuski to francuski?

Jaki językiem mówiono we Francji przed francuskim? Galijski: język celtycki.

Najwcześniejszym językiem udokumentowanym we Francji za pomocą pisemnych dokumentów jest galijski. Galowie byli ludem celtyckim, który mieszkał w Europie Zachodniej. Według kategoryzacji archeologicznej należą do celtyckiej kultury La Tene.

W 58 r. p.n.e. Juliusz Cezar rozpoczął rzymską inwazję Galii. W swoich późniejszych pamiętnikach, Historia wojen galijskich, wspomina, że istniały trzy regiony Galii (to właściwie pierwsze zdanie):

  • Galia Celtycka (Gallia Celtica) na większości terytorium obecnej Francji, ale także w części współczesnej Szwajcarii i Niemiec
  • Galia Belgijska (Gallia Belgica) na północnym zachodzie, obejmując Belgię, część Holandii i część Niemiec.
  • Akwitania: terytorium na południowym zachodzie tego, co jest teraz Francją, na którym posługiwano się innym językiem, podobnym do współczesnego baskijskiego.

Celtowie nie mieli własnego alfabetu; Dlatego też najstarsze inskrypcje w języku starogalijskim, datowane na III wiek p.n.e., są napisane alfabetem greckim lub alfabetem lepontyjskim (system pisma oparty na starym alfabecie etruskim i używany przez Celtów alpejskich). Bez wątpienia język był starszy. W sumie jest tylko około 800 pism, z którego uczeni próbują zrekonstruować język Asterixa.

Świadectwa archeologiczne i kilka rzadkich wzmianek literackich sugerują, że jako język mówiony wymarł dopiero po V wieku. n.e.

Celtowie pozostawili stosunkowo niewielki ślad na języku francuskim, być może 150-180 słów (nie wliczając ich pochodnych) przetrwało we współczesnym francuskim. Należą do nich następujące słowa podstawowego francuskiego:

  • Le balai, miotła,
  • Le chemin, ścieżka,
  • Le chêne, dąb,
  • Le manteau, płaszcz,
  • La ruche, ul,
  • Le tonneau, beczka.
Łacina.

Po tym, jak Rzymianie podbili Galię i uczynili ją częścią Cesarstwa Rzymskiego,językiem urzędowym stała się łacina. Posługiwano się nią w całym Imperium, a forma wernakularna łaciny (w przeciwieństwie do formy literackiej, której uczysz się w szkole) stała się podwaliną wszystkich języków romańskich, w tym francuskiego, hiszpańskiego i włoskiego oraz różnych języków regionalnych używanych w tych krajach.

Łacina pozostała urzędowym językiem dyplomacji i rządu aż do średniowiecza i pozostała językiem naukowym nawet do XVIII wieku. Wielu wczesnych filozofów francuskich, takich jak Peter Abelard, pisało po łacinie.

Jednak na długo przed tym, jak język łaciński zaczął zanikać, Imperium Rzymskie uległo rozpadowi. Cesarz rzymski nie był w stanie utrzymać razem rozpadającego się imperium, z wewnętrznym zamętem i rosnącą presją różnych plemion germańskich, które powoli go niszczyły.

Co się stało z językiem francuskim, gdy przybyli Frankowie?

Jednym z plemion germańskich byli Frankowie, którzy zajęli większą część Galii i założyli Dynastię Merowingów w V wieku.

Język frankoński

Mówili w języku germańskim zwanym frankońskim, który również należał do grupy językowej języków indoeuropejskich. Najstarszy napis w języku frankońskim pochodzi z pochwy miecza z V wieku z holenderskiego miasta Bergakker.

Mocno wpłynął na łacinę ludową, używaną w Królestwie Franków (które później, pod rządami Karola Wielkiego z dynastii Karolingów, zajęło większość Europy Zachodniej). W różnych częściach królestwa Merowingów język przekształcił się w staroholenderski i dał powstającym językowi starofrancuskiemu aż tysiąc zapożyczonych słów, na przykład następujące francuskie słowa:

  • Blanc, biały,
  • Bleu, niebieski,
  • Galoper, galopować,
  • Gâteau, ciasto,
  • Sale, brudny,
  • Tromber, spadać.
Pojawienie się starofrancuskiego.

Stary francuski nie urodził się w ciągu tygodnia; powstał w powolnym, organicznym procesie. Próba rozpoznania jego początków jest tym trudniejsza, że większość napisów z tamtych czasów jest po łacinie, urzędowym języku administracyjnym.

Najstarszym pisemnym poświadczeniem języka starofrancuskiego jest „Przysięga strasburska”, dokument podpisany w 842 przez dwóch z wnuków Karola Wielkiego. Dokument, po łacinie, zawiera przysięgi, które każdy z synów wypowiedział dosłownie w języku narodowym, którymi posługiwali się na co dzień: po francusku, a raczej we wczesnej wersji starofrancuskiego i staro-wysoko-niemieckiego.

Jego związek językowy z późniejszym starofrancuskim jest ewidentny, nawet w tak małej próbce.

Koniec częśći I.Kolejne,fascynujące historie o języku francuskim znajdziesz w części II opracowania.

Waclaw