Skutki wojen tocznych przez Rzeczpospolitą ze Szwecją, Rosją i Państwem Osmańskim nie różniły się zbytnio, a jeśli już to bardziej w wymiarze politycznym, nie zaś społecznym.

Choć Polska nie prowadziła walk na terytorium Rzeszy i nie była bezpośrednim uczestnikiem wojny trzydziestoletniej, która doprowadziła do zmiany stosunku sił w XVII-wiecznej Europie, to i tak odegrana przezeń rola w tym konflikcie była doniosła. W konsekwencji stała się celem akcji dyplomatycznej o szerokim zasięgu, którą prowadził Karol Gustaw.

Rozgrywające się na terenie Rosji walki miały na celu zapobieżenie utworzeniu się drugiego frontu w Niemczech, co pogorszyłoby znacznie sytuację Szwedów, zmniejszając tym samym ich szansę na zwycięstwo. Gdy wybuchła wojna trzydziestoletnia, królem Polski był Zygmunt III Waza, który popierał Habsburgów. Do skutków wywołanych wojną trzydziestoletnią można zaliczyć powstanie przymierza rosyjsko-szwedzkie, które zaowocowało następnie wojną polsko-rosyjską. W planach Zygmunta III Wazy ważne miejsce zajmuje jego polityka wobec Rosji. Monarcha planował jej opanowanie, co następnie umożliwiłoby mu wkroczenie do Szwecji. Zamiary króla nie zostały jednak zrealizowane, co uratowało Rosję od wielkiego kryzysu u zarania XVII w.

Potop szwedzki w latach 1655-1660 zmienił układ sił na arenie międzynarodowej. Król Polski Jan Kazimierz zrezygnował ze swoich aspiracji do zdobycia korony szwedzkiej. Natomiast Prusy Książęce zostały zwolnione z lennej zależności, która od 1525r. wiązała ich z Polską.

Siedemnastowieczne wojny doprowadziły do utraty mocarskiej pozycji Rzeczpospolitej w Europie. Kolejne konflikty ze Szwecją, Rosją czy Turcją najbardziej dotknęły zwykłą ludność. Największe straty Polska odniosła pod względem terytorialnym , ponieważ straciła wiele obszarów. W 1634r. obszar Polski wynosił 990 tys. km kwadratowych, podczas gdy w 1667r. już tylko 733 tys. Potop szwedzki pociągnął za sobą wiele ofiar-populacja Polaków zmniejszyła się o 30% w przeciągu drugiej połowy XVII w. Główną przyczyną wzrostu śmiertelności były epidemie oraz prowadzone działania wojenne. Zmniejszenie się liczby ludności oraz spadek zapotrzebowania na polskie towary, doprowadziło do pogorszenia się sytuacji rolników. Aby zniwelować poniesione z tego tytułu straty, właściciele ziemscy zwiększyli pańszczyznę, co wzmogło niezadowolenie chłopów. Doszło do wielu powstań m.in. na Podhalu (1669-1672), na Podlasiu i Mazowszu. Na trudnej sytuacji drobnej szlachty, która nie mogła uporać się ze stratami poniesionymi w trakcie wojny, skorzystali głównie wielcy właściciele ziemscy.

Sytuacja w miastach również nie byłą korzystna. Doszło do spadku ludności, co spowodowało nawet upadek mniejszych miast, a w większych straty sięgające nawet 50% w Krakowie czy Warszawie. Wojny doprowadziły również do spadku obrotu handlowego, gdyż ludność nie miała pieniędzy na zbytnie wydatki oraz do osłabienia górnictwa.

W kraju rozpowszechniła się korupcja, a na sejmiki ziemskie nie mogły normalnie obradować, gdyż były często zrywane. Coraz większa pozycja wielkich rodów odbiła się na polityce wewnętrznej Polski. Doszło do decentralizacji władzy i osłabienia systemu skarbowego. Nie było pieniędzy na utrzymanie wojska, co pociągnęło za sobą spadek możliwości mobilizacyjnych.

Należy jednak zaznaczyć, że siedemnastowieczne wojny doprowadziły również do rozwinięcia polskiej armii.

Husarię zastąpiła kawaleria, która była tańsza w utrzymaniu i bardziej zwrotna od swojej poprzedniczki, a w piechocie wprowadzono nowe uzbrojenie. Za rządów Jana III Sobieskiego doszło do zreformowania armii i zmniejszenia jej liczebności. W XVII w. dużą sławą cieszyli się w Europie polscy wodzowie-Żółkiewski, Chodkiewicz, Czarnecki.

W omawianym okresie wśród szlachty bardzo popularny stał się mit, według którego Polska była przedmurzem i twierdzą chrześcijaństwa. Zmieniło się podejście Polaków do cudzoziemców, wzrósł poziom ksenofobii wśród społeczeństwa oraz doszło do zaostrzenia kontrreformacji, ponieważ główni wrogowie Polski byli muzułmanami

(Turcy), luteranami (Szwedzi) oraz wyznawcami prawosławia (Rosjanie).

Brak sukcesów militarnych spowodował, że Polacy zaczęli szukać winnych pośród swoich. To doprowadziło do wypędzenia z granic Polki arian w 1658r., a w 1668r. zakazano odejścia od religii panującego monarchy. Rzadko odbywały się również procesy, w których sądzono oskarżonych o czary.

W 1684r. została założona Liga Święta, w skład której weszła Polska, Wenecja, Austria, Rosja oraz papiestwo. Celem Jana III było wyparcie z Europy Turków oraz zajęcie przez Polski Mołdawii, by na jej tronie mógł zasiąść syn monarchy Jakub. Miało mu to ułatwić przyszłą elekcję w kraju. Niestety decyzje Jana III okazały się błędne, ponieważ Turcja ujawniła się jako groźny przeciwnik, którego trudno pokonać. Polska wplątała się więc w ciężką i długotrwała wojnę, której nie mogła sprostać zarówno pod względem militarnym jak i finansowym. Korzyści z takiego obrotu sprawy odnieśli głównie Rosjanie i Austriacy, który wkrótce mieli przyczynić się do rozpadu Rzeczpospolitej.

W porównaniu ze złotym wiekiem XVI, wiek VXII wypada niekorzystnie i słabo. Polska odniosła szereg porażek, zwłaszcza w polityce rosyjskiej w wyniku klęski w wojnie (1654-1667). Po najeździe szwedzkim mocarska pozycja Polski została znacząco osłabiona.

Podsumowanie- główne skutki wojen polskich w XVII w.: