Pisarz, publicysta. Pochodzący z rodziny światłych i zamożnych mieszczan grodzieńskich. Józef Ignacy urodził się w Warszawie. Uczęszczał do szkół w Białej Podlaskiej, Lublinie, Świsłoczy, na wydziale literackim Uniwersytetu Wileńskiego studiował zaledwie pół roku. Za udział w tajnym związku studentów został aresztowany i kilkanaście miesięcy spędził w więzieniu (Kraszewski studiował w czasie, kiedy naród wciąż przeżywał niedawną utratę niepodległości w wyniku rozbiorów, a młodzież studencka zakładała tajne organizacje o charakterze patriotycznym). Więzienie skutecznie wyleczyło przyszłego pisarza z pociągu do pracy konspiracyjnej: stał się przeciwnikiem wszelkiej walki zbrojnej o niepodległość. Możliwość odzyskania niepodległości upatrywał raczej w wytężonej pracy narodu nad podniesieniem oświaty, kultury, poprawą bytu warstw najuboższych.
Od wczesnych lat młodzieńczych Kraszewski przejawiał dwie pasje: historyczną i czytelniczą. Historią interesował się jak naukowiec - szperał w archiwach, prowadził badania; posiadł ogromną wiedzę w tej dziedzinie, chociaż był samoukiem. Książki były jego namiętnością życiową.
Lata 1838-1859 to tzw. okres wołyński w życiu Kraszewskiego. Gospodarował w tym czasie w majątku Omelna na Wołyniu jako dzierżawca, a potem we własnym Gródku koło Łucka. Współpracował z "Tygodnikiem Petersburskim", dla którego pisał znakomite, dowcipne felietony obyczajowe. Powstały ich dwa cykle: Asmodeusz i Choroby moralne XIX wieku. Był redaktorem ukazującego się w Wilnie "Athenaeum" i własnym piórem przez dziesięć lat zapełniał znaczną część jego tomów. W tym samym czasie wydawał historyczne teksty źródłowe, napisał wiele poważnych rozpraw naukowych, mnóstwo artykułów i felietonów. "Jednocześnie ten tytan pracy zdumiewał wszechstronnością działalności społecznej, intelektualnej, artystycznej. Wszak Kraszewski to również rysownik i malarz, miłośnik sztuki, znawca historii i jej kolekcjoner, mający zamiłowania i uzdolnienia muzyczne kompozytor, to dramatopisarz i dyrektor teatru w Żytomierzu." (Literatura polska od średniowiecza do pozytywizmu, str. 486)
W 1859 r. Kraszewski wyjechał w podróż po Europie. Zwiedził Austrię, Włochy, Francję, Belgię, Niemcy. Na Wołyń już nie wrócił. Zamieszkał w Warszawie, gdzie objął redakcję "Gazety Codziennej", przemianowanej później na "Gazetę Polską". Okazał się znakomitym dziennikarzem; stworzył nowoczesny dziennik, który miał ogromną liczbę prenumeratorów (a wtedy tylko w ten sposób sprzedawano gazety). Na początku lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku w Warszawie panowała gorąca atmosfera objawiająca się raz po raz patriotycznymi manifestacjami, co w końcu doprowadziło do wybuchu powstania styczniowego w 1863 r. Kraszewski (jak już wspomniano) był przeciwnikiem zbrojnej walki o niepodległość, a to nieuchronnie powodowało konflikty z konspirującą większością. Ale nie podobała mu się też polityka margrabiego Wielopolskiego - ugodowego wobec Rosji naczelnika rządu Królestwa Polskiego, którego otwarcie krytykował. Wobec narastającego napięcia politycznego Wielopolski wolał pozbyć się sławnego pisarza z kraju i zmusił Kraszewskiego do opuszczenia Warszawy. Pisarz wyjechał do Drezna i zamieszkał tam na stałe.
Mieszkając w Dreźnie współpracował z pismami i gazetami polskimi. Przez pewien czas był właścicielem drukarni, lecz przede wszystkim tworzył powieści. Od 1876 r. zaczął publikować cykl powieści historycznych, złożony z 29 utworów w 79 tomach, obejmujący dzieje Polski od czasów bajecznych, opisanych w Starej baśni (1876) po okres panowania Sasów w Polsce: Saskie ostatki (1886). W 1883 r. został oskarżony o szpiegostwo na rzecz Francji, skazany i uwięziony. W 1885 r. za kaucją udało mu się wyjść z więzienia i wyjechać do Włoch i Francji, gdzie spędził ostatnie lata życia.
Kraszewski uprawiał trzy typy pisarstwa: artystyczne - jako powieściopisarz, poeta i dramaturg; naukowe - jako wydawca materiałów źródłowych do historii Polski; publicystyczne - jako współpracownik prawie całej współczesnej mu prasy polskiej, redaktor sześciu pism.
Był pierwszym polskim powieściopisarzem. Na szczególną uwagę zasługuje jego koncepcja powieści historycznej: miała to być powieść dokumentarna czyli oparta na dokumentach - pismach, aktach urzędowych, listach, pamiętnikach, w których zostały zapisane wydarzenia autentyczne. Rolą pisarza było "sklejenie" suchych faktów w interesującą fabułę, wybór bohaterów i stworzenie tła dla ich działań. Wśród powieści Kraszewskiego badacze jego twórczości wyróżniają trzy zespoły tematyczne: ludowy, np. Ulana (1834), Chata za wsią (1854-1855), Historia kołka w płocie (1860), historyczny, np. Hrabina Cosel (1874), Brühl (1875), Z siedmioletniej wojny (1876) i społeczno-obyczajowy, np. Latarnia czarnoksięska (1844), Dziecię Starego Miasta (1863).
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
